Jak słuchać dzieci, żeby one nas słuchały?

Jak słuchać dzieci, żeby one nas słuchały? Jak słuchać dzieci, żeby do nas mówiły? Jak ich słuchać, żeby chciały z nami rozmawiać? Jak słuchać, żeby umieć im pomóc? Słuchanie wydaje się proste, a jednak czasem trudno zrozumieć, o co tak naprawdę chodzi naszym dzieciom. 

Chcielibyśmy umieć dogadać się z nimi, pomóc im, czy liczyć na ich współpracę, ale czasem okazuje się to trudniejsze, niż początkowo myśleliśmy. Skąd biorą się te trudności? I na czym polega umiejętne słuchanie?

Wielu rodziców zadaje sobie te pytania i często nie znajdują odpowiedzi. Przyjrzyjmy się przykładowym sytuacjom. 

Kiedy Twój przedszkolak wraca do domu, chciałby się podzielić z Tobą wszystkim, co go spotkało w ciągu dnia. Z początku gada jak nakręcony, lecz po kilku Twoich odpowiedziach milknie i trudno coś więcej z niego wyciągnąć? 

Albo nastoletnia córka po powrocie ze szkoły zamyka się w swoim pokoju, zakłada słuchawki na uszy i nie ma jej dla nikogo? Nawet nie ma zamiaru z Tobą rozmawiać? Dlaczego tak się dzieje? Dlaczego rodzice i dzieci nie potrafią ze sobą rozmawiać?

Wydaje się, że aby słuchać, wystarczy nadstawić ucha. 

Jednak wbrew pozorom umiejętne słuchanie to złożona umiejętność. Nie wystarczy mieć dobry słuch. ;) Jest to bowiem umiejętność odkrywania, jakie potrzeby i uczucia kryją się w tym, co mówi dziecko. 

- Rodzic, który potrafi prawdziwie słuchać, potrafi prawdziwie zrozumieć dziecko. 
- Kiedy masz dziecko, słuchanie staje się najważniejszą umiejętnością w życiu. 
- To słuchając dajemy znać drugiej osobie, że jest dla nas ważna. 

Dobrze słuchać można na kilka sposobów, warto się ich nauczyć, aby umieć je zastosować. Jest ono tak ważne, ponieważ jest nierozerwalnie związane z akceptacją oraz umiejętnym wczuciem się w sytuację drugiego człowieka. A dzieci jak każdy człowiek też potrzebują czuć się zrozumiane. 

Właśnie wtedy dzieci czują się akceptowane i kochane! 

To dzięki umiejętnemu słuchaniu możesz swojemu dziecku naprawdę pomóc. Niestety  nasz odbiór najczęściej jest zniekształcony przez:
- nasze nastawienie, 
- uprzedzenia, 
- lęki, 
- kompleksy 
- i obawy. 

Odpowiadamy wówczas nie na to, co dziecko mówi, lecz na to, co myślimy, że chce powiedzieć. Prawdziwy komunikat zasłania nasza interpretacja. Którą na dodatek czasem usiłujemy dziecku narzucić. W ten sposób dziecko traci ochotę na rozmowę z nami, a z upływem lat uważa to za stracony czas.

Rodzice reagują w różny sposób na wypowiedzi dziecka.

Reagują również na jego zachowanie, które przecież też jest jakimś komunikatem. Chcieliby słuchać, jednak przyzwyczajeni do pouczania, wydawania sądów czy upominania, tak właśnie reagują na to, co dziecko mówi. Czasem zaprzeczają lub uspokajają i dziecko szybko się zniechęca. I właśnie to jest przyczyną nieporozumień, oddalania się i konfliktów między rodzicami i dziećmi.

Natomiast dziecko, które widzi, że mama i tata chce i potrafi go wysłuchać, nabiera do nich zaufania. 

Słuchając dziecka nic nie tracisz, a możesz bardzo wile zyskać:

•  Po pierwsze dowiadujesz się o jego prawdziwych myślach, uczuciach, zamiarach i problemach. 
• Po drugie dopiero wtedy możesz naprawdę mu pomóc, a także być później w życiu przyjacielem i doradcą. 
• Po trzecie słuchając dziecka zyskasz jego szacunek, a jednocześnie przez własny przykład nauczysz go, jak słuchać. Ofiarujesz mu tym samym coś bezcennego.

 Nauka umiejętnego słuchania wymaga refleksji.

Dlatego warto się zastanowić:
- dlaczego moje dziecko nie chce ze mną rozmawiać?
- jakie są moje typowe zachowania i sposoby mówienia, które negatywnie wpływają na nasze relacje?
- jak zmienić wzorce wyniesione z własnego domu, które mi nie służą?

Warto to zmienić, żeby dziecko chciało z Tobą rozmawiać. Warto nauczyć się tak słuchać, by dziecko czuło się rozumiane i kochane.

W nauce słuchania niezbędna jest akceptacja i empatia. 

Dziecko stara się przekazać rodzicom wiadomość tak, jak potrafi. Jeśli nie umie jeszcze mówić, robi to swoim zachowaniem. Ciągnie za rękę, wpycha się na kolana, płacze, krzyczy, złości się, klaszcze spontanicznie, albo na przykład szuka sobie spokojnego kącika. 

Umiejętne słuchanie stawia przed nami wyzwanie zaakceptowania uczuć dziecka. Bardzo pomaga w tym empatia, czyli zrozumienie, postawienie własnej osoby na miejscu dziecka i wyobrażenie sobie siebie w "jego skórze". Inaczej mówiąc wczucie się w sytuację dziecka.

Kiedy słuchamy, staramy się nie oceniać. Staramy się przyjąć uczucia dziecka. Niestety, dla większości z nas nie jest to naturalne, bo większość z nas jest wychowana w tradycji zaprzeczania uczuciom. Dlatego mamy z tym takie problemy i dlatego musimy sie tego nauczyć.

Odpowiedź pełna akceptacji i empatii zmniejsza zdenerwowanie czy złość dziecka. 

Znacznie łatwiej jest wtedy poradzić sobie ze jego emocjami i problemami, z którymi przychodzi. Na dodatek mama i tata, reagując w ten sposób, pomagają dziecku zdać sobie sprawę ze swoich uczuć. Ułatwiają mu też znalezienie własnego sposobu na rozwiązanie problemu.


To wszystko sprzyja powstawaniu między rodzicem a dzieckiem bliskiego, szczerego i pełnego miłości kontaktu, niezależnie od wieku dziecka. Umiejętne słuchanie jest sztuką, jednak jak wiele innych, do opanowania przez każdego.

Jakie jeszcze są zalety umiejętnego słuchania? 

• Po pierwsze dzięki wypowiedzeniu uczuć, otwartemu ich wyrażeniu szybciej one wygasają, np. dziecko szybciej przestaje się złościć. 
• Uczucia stają się dla dziecka przyjazne, uczy się je akceptować, jak również mniej obawia się tych trudniejszych uczuć. 
• Kolejna rzecz - bardzo ważna - dzięki temu, że sami wysłuchujemy potrzeb i uczuć dzieci, one także zaczynają słuchać nas, rodziców. Zależność tę można też odwrócić - gdy dzieci nie słuchają wypowiedzi opiekunów, najczęstszą przyczyną jest to, że oni sami nie są dobrymi słuchaczami. 
• I jeszcze jedna zaleta: dzieci wykazują większe poczucie odpowiedzialności - jeśli skłonimy je do mówienia i omówimy z nimi dręczący je problem, łatwiej jest im uporać się ze znalezieniem właściwego rozwiązania.

 Więcej na temat nauki umiejętnego słuchania możesz dowiedzieć się tutaj: Umiejętne słuchanie